Chcesz mnie odwiedzić ?

Dietetyka w medycynie chińskiej odgrywa fundamentalną rolę w profilaktyce i leczeniu chorób. W przeciwieństwie do medycyny zachodniej, która koncentruje się głównie na wartościach odżywczych, kaloriach i makroskładnikach, tradycyjna medycyna chińska (TCM) traktuje jedzenie jako formę terapii, mającą na celu regulację energii „Qi” oraz harmonizację funkcji narządów. Według chińskiej filozofii, odpowiednie żywienie może zarówno zapobiegać chorobom, jak i wspierać proces leczenia.

Podstawowe koncepcje dietetyki w TCM

1. Teoria Pięciu Elementów

Jednym z fundamentów dietetyki chińskiej jest teoria Pięciu Elementów: Drewna, Ognia, Ziemi, Metalu i Wody. Każdy produkt spożywczy przypisany jest do jednego z tych elementów i wykazuje określone działanie na organizm.

• Drewno (Wątroba, Pęcherzyk Żółciowy) – smak kwaśny (np. cytrusy, ocet), oczyszcza i wspomaga trawienie.

• Ogień (Serce, Jelito Cienkie) – smak gorzki (np. herbata, kakao), wspiera Yang i Qi

• Ziemia (Śledziona, Żołądek) – smak słodki (np. ryż, marchew), odżywia i wzmacnia układ trawienny.

• Metal (Płuca, Jelito Grube) – smak ostry (np. imbir, cebula), pobudza krążenie i wspomaga odporność.

• Woda (Nerki, Pęcherz Moczowy) – smak słony (np. wodorosty, soja), nawilża i wspiera funkcje nerek.

W TCM uważa się, że dieta powinna być zbilansowana pod względem tych smaków, aby utrzymać harmonię w organizmie.

2. Termika żywności

Kolejnym istotnym elementem dietetyki chińskiej jest pojęcie termiki produktów. W Medycynie Chińskiej istnieje rozróżnienie na produkty o termice zimnej, chłodnej, neutralnej, ciepłej, oraz gorącej. Zrozumienie tego zjawiska jest niezbędne do właściwego doboru produktów. W medycynie zachodniej koncept ten jest mniej znany, ponieważ skupia się ona głównie na składnikach odżywczych i kaloriach.

• Gorące (np. jagnięcina, papryka chili) – pobudzające, bardzo energetyczne

• Ciepłe (np. imbir, cynamon, orzechy) – wzmacniające, poprawiające krążenie.

• Neutralne (np. ryż, marchew, daktyle) – bezpieczne do codziennego spożycia.

• Chłodne (np. tofu, zielona herbata) – oczyszczające, stosowane przy stanach zapalnych.

• Zimne (np. arbuz, ogórek, gruszka) – wyciszające nadmiar gorąca w organizmie.

Dostosowanie spożywanej żywności do aktualnego stanu zdrowia oraz warunków klimatycznych pomaga w utrzymaniu harmonii energetycznej organizmu.

3. Odżywianie zgodne z porami roku

Wiosna (Drzewo – Wątroba)

Wiosna to czas odnowy i wzrostu, powiązany z wątrobą i elementem drzewa w TCM. Aby wspierać funkcjonowanie wątroby, warto spożywać słodkie i pikantne produkty, takie jak cebula, por, szpinak, kiełki bambusa i kolendra. Należy unikać nadmiernej ilości kwaśnych smaków, które mogą obciążać wątrobę. Ponieważ organizm przystosowuje się do zmiany po zimie, warto ograniczyć ciężkie, smażone i mrożone potrawy, które mogą osłabić śledzionę i układ trawienny. Aby zrównoważyć nagromadzone zimą ciepło, dobrze jest włączyć do diety chłodzące produkty, takie jak gruszki, ogórki i kasztany wodne.

Lato (Ogień – Serce)

Ciepło i wzmożona aktywność latem pobudzają krążenie i serce, dlatego ważne jest nawodnienie i ochładzanie organizmu. TCM zaleca ostre produkty, aby wspierać płuca, oraz ograniczenie gorzkich smaków. Do diety warto włączyć produkty nawilżające i chłodzące, takie jak arbuz, fasola mung, ogórek, korzeń lotosu i gorzki melon. Nadmierne pocenie się może osłabić energię serca, powodując niepokój i problemy ze snem – wówczas pomocne będą kwaśne i słone produkty. Należy unikać nadmiaru tłustych, surowych i mrożonych potraw, które mogą powodować wzdęcia i osłabiać trawienie.

Jesień (Metal – Płuca)

Wraz z nadejściem jesieni powietrze staje się bardziej suche, co może osłabiać płuca i powodować dolegliwości, takie jak ból gardła, sucha skóra i wypadanie włosów. Warto spożywać produkty nawilżające, takie jak gruszki, miód, bulwa lilii, dynia, mleko sojowe i orzechy. Aby zapobiec nadmiernej utracie płynów, zaleca się spożywanie większej ilości kwaśnych produktów, takich jak grejpfruty, cytryny i zielone jabłka, jednocześnie ograniczając pikantne składniki (cebula, czosnek, chili), które mogą wywoływać nadmierne pocenie się.

Zima (Woda – Nerki)

Zimą organizm powinien koncentrować się na regeneracji i magazynowaniu energii, co odpowiada układowi nerek. W tym okresie warto spożywać rozgrzewające, wysokobiałkowe i odżywcze produkty, takie jak jagnięcina, kaczka, grzyby, orzechy, sezam i czarne grzyby. Należy ograniczyć nadmierne spożycie soli, która może obciążać nerki, a równoważyć ciężkie posiłki gorzkimi produktami, takimi jak kawa, herbata czy jarmuż, które wspierają serce. Zima to także najlepszy czas na wzmacnianie organizmu przy pomocy tonizujących ziół, takich jak żeń-szeń, astragalus i jagody goji, które poprawiają odporność i witalność.

Dostosowując dietę do pór roku, można wspierać naturalne rytmy organizmu i utrzymywać optymalne zdrowie przez cały rok.

4. Znaczenie regularności posiłków

TCM kładzie duży nacisk na regularne spożywanie posiłków, najlepiej o stałych porach dnia. Nadmierne jedzenie na noc może obciążać śledzionę i prowadzić do stagnacji pokarmowej, osłabiając trawienie. Zaleca się też unikanie zimnych napojów podczas posiłków, gdyż mogą one osłabiać ogień trawienny „Yang”.

Dieta jako forma terapii

W medycynie chińskiej każda choroba ma swoje korzenie w zaburzeniach energetycznych organizmu. Odpowiednie żywienie może pomóc w ich regulacji. Dla przykładu

• Osoby z niedoborem Yang (osłabienie, zimne dłonie i stopy) powinny spożywać więcej ciepłych, rozgrzewających potraw.

• Osoby z nadmiarem Gorąca (stany zapalne, nadmierna pobudliwość) powinny jeś więcej chłodzących produktów.

• Osoby z osłabionym Qi Śledziony (zmęczenie, wzdęcia) powinny unikać surowych, zimnych produktów i spożywać więcej gotowanych potraw.

Podsumowanie

Dietetyka w medycynie chińskiej to znacznie więcej niż tylko dobór odpowiednich składników – to sztuka harmonizowania organizmu poprzez jedzenie. Uwzględnia ona nie tylko wartość odżywczą pokarmów, ale również ich energię, termikę i wpływ na poszczególne narządy. Stosowanie się do jej zasad pozwala na utrzymanie zdrowia, profilaktykę chorób oraz wsparcie organizmu w leczeniu wielu dolegliwości. Praktyka ta, mimo tysięcy lat tradycji, nadal znajduje zastosowanie we współczesnym świecie, pomagając ludziom odzyskać i utrzymać wewnętrzną równowagę.

Artykuł Cię zainteresował? Zobacz również inne!